DERSIN ADI

Estetik ve Sanat Felsefesi Problemleri/Felsefe Bölümü Dersi /Türü: Seçmeli / Yüksek Lisans Dersi

DERSIN KODU

FEL 517 /  Dersin Dönemi: (I. Dönem) Güz Dönemi / Ulusal Kredi: 3    AKTS: 5 / For English Click Here Please

ÖGRETIM ÜYESİ

Prof. Dr. Metin BAL / Haftalık Ders Programı için tıklayınız lütfen.

YAZISMA ADRESI

Felsefe Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi,

Edebiyat Fakültesi, Öğretim Üyeleri Binası,  Tınaztepe Yerleşkesi,

PK: 35260, Buca - İzmir, Türkiye. Tel: ++ 90 (232) 412 79 03  - dahili tel: 19411, Fax: ++ 90 (232) 453 90 93

E-Posta: balmetin@gmail.com , Web: www.metinbal.net

DERSIN AMACI

Estetiğin felsefe tarihi içinde taşıdığı anlamlar ortaya konularak, Kant’ın Yargı Yetisinin Eleştirisi ile birlikte “estetik” ve “sanat” kavramlarının nasıl ayırt edildiği ve çağdaş zamanlara kadar “sanat felsefesi” kavramıyla birlikte ortaya çıkan problemler incelenecektir.

KAZANILAN BILGI

Estetik ve sanat felsefesinin problemleri. İncelenecek filozoflar: Platon, Aristoteles, Plotinus, Baumgarten, Burke, Kant, Schiller, Hegel, Schelling.

ÖGRETIM METODU

Teorik anlatıma dayalı ders

ÖGRETME MATERYALI

Estetik ve sanat felsefesi ile ilgili filozofların temel eserleri

DERS PLANI VE IÇERIGI

HAFTA

KONU                                                                                                                           

For English Click Here

1-2

1. Shiner, Larry (2004) Sanatın İcadı, Bir Kültür Tarihi, (The Invention of Art: A Cultural History) Çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Shiner, Larry (2001) The Invention of Art, A Cultural History, Chicago: The University of Chicago Press.

3-4

2. Burke, Edmund  (2008) Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma, Çev. Barış Gümüşbaş, Ankara: BilgeSu.

2.1. Estetik Deneyim ve Beğeni Yargısının Yaşamsal Önemi Bağlamında Edmund Burke'ün Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma Yapıtı, Metin Bal.

3. The Aesthetic Holism of Hamann, Herder, and Schiller, Daniel O. Dahlstrom, Bkz. ss. 76-93. Ameriks,  Karl (2000) “The Cambridge Companion to German Idealism”, edited, Cambridge: Cambridge University Press.

4. "Özgür Tikeller",ss. 29-50. "Yüreğin Yasası: Shaftesbury, Hume, Burke", ss.51-97. için bkz. Eagleton, Terry (2010) Estetiğin İdeolojisi.

5-6-7

5. Kant: Yargı Yetisinin Eleştirisi (1790)

6. Kant'ın "İmgelem" Yetisi, çev. Metin Bal,

6.1."Kant'ın Temel Kavramları", (Howard Caygill’in A Kant Dictionary yapıtından) derleyen ve çeviren Metin Bal.  Bibliotech, Felsefe, Sosyal Bilimler Dergisi, 2012, Sayı: 17, Yıl: 5. ss. 68-82.

6.2. Kant'ın "Tamalgı" Kavramı, çev. Metin Bal.

6.3. "Özgürlük" idesinin meşru kullanımı Yargı Yetisinin Eleştirisi'nde mümkün olur mu?" Bu soru bağlamında açıklanacak temel kavramlar: "İletişimsellik", "Estetik", "özgürlük", "diyalektik", "ide", "şema(tizm)", "yeti", "spekülativ düşünce", "doğa", "Zweck" (end, erek), "interest (çıkar), "birlik" (unity), "derin düşünce" (Reflexion, düşünüm), "derin düşünce yargısı" (reflective judgement)", "sensus communis" (ortak duyu), "Yüce" deneyiminde imgelem ve us'un rolü. Güzel ile ilgili deneyimde imgelem ve anlama yetisinin rolü ya da "özgür oyun".

7. "Yargı Yetisinin Eleştirisi'nin Kant'ın Felsefesindeki Yeri", Metin Bal, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Araştırma Dergisi, 2008. ss.74-92.

7.1. Fenves, Peter (2003) Late Kant, Towards Another Law of The Earth, New York and London: Routledge.

8. Deleuze, Gilles (1995) Kant'ın Eleştirel Felsefesi, Yetiler Öğretisi, Çev. Taylan Altuğ, İstanbul: Payel Yayınevi.

9. Altuğ, Taylan (2007) Kant Estetiği, İstanbul: Payel Yayınevi.

10. "Kant'ta İmgesel Olan", ss. 99-139. Eagleton, Terry (2010) Estetiğin İdeolojisi.

8

11. Schiller: İnsanlığın Estetik Eğitimi Üzerine Mektuplar (1794)

12. "Schiller ve Hegemonya", ss. 141-162. bkz. Eagleton, Terry (2010) Estetiğin İdeolojisi.

9-10

13. Schelling: Sanat Felsefesi Üzerine Dersler (1802-3)

14. "İnsan Yapıtı Olarak Dünya: Fichte, Schelling, Hegel", ss.163-195. Eagleton, Terry (2010) Estetiğin İdeolojisi.

11-12-13

16. Hegel: Estetik Üzerine Dersler (1818-29)

16.1. "Hegel'in Temel Kavramları", (Michael Inwood'un A Hegel Dictionary yapıtından) derleyen ve çeviren Metin Bal. Bibliotech, Felsefe, Sosyal Bilimler Dergisi, 2012, Sayı: 17, Yıl: 5. ss. 52-63.

17. "Bir Alman İdealizmi Sistemi İçin En Eski Program", Hegel. çev. Metin Bal, Bibliotech, Felsefe, Sosyal Bilimler Dergisi, 2012, Sayı: 17, Yıl: 5. ss. 50-51.

18. "Mitologya, Halk-tini ve Sanat", G.W.F. Hegel, çev. Hakkın Hünler, ss. 251-252. Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, Sayı: 2, Mayıs-Ağustos, 2008.

19."Hegel'in Sanat'ın Sonu Konusundaki Görüşü Üstüne Düşünceler", Ingrid Pepperle, Çev.Oğuz Özügül, ss. 179-183. Felsefe Dergisi, sayı: 31, Yıl: 90/1 Georg Wilhelm Friedrich Hegel, İstanbul.

20. "Hegel Estetiğinde Sanat ve Sanat Biçimleri", Taylan Altuğ,  ss. 221-250, Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, Sayı: 2, Mayıs-Ağustos, 2008.

14.

21.1. Nietzsche: Tragedya’nın Doğuşu (1872)

15.

21.2. Nietzsche: Güç İstemi (1883-85)

16.

23. Eagleton, Terry (2012) Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi, çev. Utku Özmakas, İstanbul: İletişim Yayınları.

17.

Sartre: "Sanat yapıtı bir çağrı olduğu için bir değerdir.", Şiirsel bunalım olarak dil bunalımı.

24. Sartre (2008) Edebiyat Nedir?, çev. Bertan Onaran, İstanbul: Can Yayınları. Bu çeviri hakkında Metin Bal'ın okuyucuya önerileri: "Bu kitabın diğer çevirileriyle karşılaştırılınca Türkçe'ye yapılmış en iyi çevirisinin bu olduğunu gördüm. Ancak yine de çevirmen sayın Bertan Onaran'ın Sartre'ın temelinde yatan Hegel'in, Marx'ın ve Heidegger'in kavramlarına hakim olmaması nedeniyle felsefi terminolojiyi yerine oturtamamış olduğunu gördüm. Yapıt bu çeviride ne yazık ki ruhunu yitirmiştir. Çevirideki en büyük sorun varoluşçu denilen düşünürlerin hassasiyetle üzerinde durdukları "şey" ve "nesne" arasındaki ayırıma dikkat edilmemiş olmasıdır. Kitapta yapılmış çeviri hatalarından bir kısmı ve benim düzelti önerilerim şunlardır: 14. sayfada "bir ses düşünü" değil "saf bir ses düşüncesi" olmalıdır. "Nitelik ya da duyum" değil "duyum niteliği" olmalıdır. 26. sayfada "nesne-cümle" değil "cümle-şey" olmalıdır. 37. sayfada "can sıkıcı kişiler yok olmuştur" değil "sorun çıkaranlar ortadan kaybolmuştur" olmalıdır. 46. sayfada "anlık" değil "dolayımsız" olmalıdır. 46. sayfada "keşfettirici" değil "açığa çıkarıcı" olmalıdır. 46. sayfada "nesnelerin" değil "şeylerin" olmalıdır. 60. sayfada "hissettiğimiz" değil "deneyimlediğimiz" olmalıdır. 60. sayfada "özgürlüğüne saygı duyarız" değil "özgürlüğünü tanırız" olmalıdır. 62. sayfada "değişim" değil "dönüşüm" olmalıdır. 63. sayfada "yazarın istemi" değil "okuyucunun istemi" olmalıdır. 67. sayfada "dünyayı yeniden ele geçirme ereğini güder" değil “dünyanın bütünlüklü bir yenilenmesini amaçlar” olmalıdır. 67. sayfada "insanlık örtüsüyle kaplasınlar" değil "insanın içine soksunlar" olmalıdır. 69. sayfada "yerinin bireşimsel bütünlüğü" değil "verili olanın bireşimsel bütünlüğü” olmalıdır. 70. sayfada "imgeci" yerine "imge-üretici" olmalıdır. 76. sayfada "özel görünüşleri" değil "sonsuzluk açısından" olmalıdır. 77. sayfada "eksikli" değil "eksiltili" olmalıdır. 89. sayfada "hemen o anda" değil "kendi dolayımsızlığı içinde" olmalıdır. 89. sayfada "dolaysızlaştırır" değil "dolayımlar" olmalıdır. 91. sayfada "araçsız" değil "dolayımsız" olmalıdır. 96'ncı sayfadaki "Ortaçağ papazının bilinci" değil "Ortaçağ papazının iyi vicdanı" olmalıdır. 109. sayfada "pragmatik doğrunun yerini açığa çıkarılmış doğru almıştır" değil "pragmatik doğru bildirilmiş doğrunun yerini almıştır" olmalıdır. 132. sayfada "takma yakalı bir işçi sınıfı" değil "beyaz-yakalı bir işçi sınıfı" olmalıdır. 133. sayfada "öğreti" değil "ideoloji" olmalıdır. 135. sayfada "doğaötesi" değil "metafizik" olmalıdır. Felsefe bilgisi eksikliği nedeniyle yapılmış bu çeviri hatalarına rağmen, bu çeviri kitabın Türkçe'ye yapılmış en iyi çevirilerden biri olduğunu gördüm. Hegel, Marx ve Heidegger bilgisi temelinde bu önerilerim de dikkate alınarak okunduğunda bu çeviri kitap anlaşılır olacaktır. Ayrıca bu çeviri Sartre'ın orjinal kitabının tamamı değildir. Bu kitabın devamı olan bir tam bölüm ve bir de ek bölüm vardır. Bunların çevirisinin de yapılarak Türkçe okuyucuyla buluşturulmasını heyecanla bekliyorum."

24.1. Sartre, Jean-Paul (2006) İmgelem, çev. Alp Tümertekin, İstanbul: İthaki Yayınları.

24.2. Sartre, Jean-Paul (2001) The Psychology of Imagination, tr. and Indroduction by Mary Warnock, New York: Routledge.

24.3. Sartre, Jean-Paul (1970) Essays in Aesthetics, selected and tr. by Wade Baskin, New York: Boks for Libraries Press.

24.4. Sartre, Jean-Paul (1977) Words, tr. by Irene Clephane, London: Penguin.

Bozkurt, Ahmet (2012) Varlık Tutulması, Jean-Paul Sartre Tiyatrosunda Varlık ve Hiçlik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

EK YARDIMCI FAALİYETLER

Kısa vadeli faaliyetler:

1-) Düşünürün konuyla ilgili temel eserine hakimiyet amacıyla bir sunum.

2-) Konunun birincil ve ikincil eserleriyle ilgili arşiv çalışması.

3-) Düşünürle ilgili biyografik çalışma.

4-) Konunun birincil eserleriyle ilgili kronolojik liste çalışması.

5-) Konunun teknik terimleriyle ilgili haftalık periyodik sözlük çalışması.

6-) Felsefe Bölümü dışındaki bölüm hocalarına konuyla ilgili danışılarak görüş ve önerilerine başvurulması.

Uzun vadeli faaliyetler:

7-) Lingua franca (İngilizce) ile/ya da uzmanlık alanı dilinin edinilmesi

8-) Konuyla ilgili olarak felsefe tarihinde geriye ve ileriye dönük okumalar.

DERSIN VERILMESINDE YARARLANILACAK KAYNAKLAR

Shiner, Larry (2004) Sanatın İcadı, Bir Kültür Tarihi, (The Invention of Art: A Cultural History) Çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Eagleton, Terry (2010) Estetiğin İdeolojisi, çev. Bülent Gözkan, Hakkın Hünler, Türker Armaner, Nur Ateş, Ayfer Dost, Engin Kılıç, Ela Akman, Neşe Nur Domaniç, Ayhan Çitil, Banu Kıroğlu, Ankara: Doruk Yayımcılık.

Platon: Şölen, (2007) çev. Eyüp Çoraklı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.

Euripides: Bakkhalar tragedyası. 

Aristoteles (2005) Poietika (Şiir Sanatı Üzerine) Yunanca/Türkçe, çev. Nazile Kalaycı, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.

Romantisist sanat anlayışı: Novalis ve Hölderlin: Hyperion.

Schelling’in Sanat Felsefesi

"Alman İdealizmi ve Sanatlar", Andrew Bowie.

"Heidegger’in "estetik"i reddi ve sanat anlayışı. Heidegger üstündeki Van Gogh, Cezanne, Klee ve Rilke etkisi". Metin Bal.

Bertolt Brecht'in Epik Tiyatro Anlayışı: Cesaret Ana ve Çocukları

"Geleneksel Estetik Anlayışın Bir Eleştirisi Olarak Adorno'nun Estetik Teorisi", Metin Bal.

Oskay, Ünsal (1985) Estetik ve Politika, Ernst Bloch, Georg Lukasc, Bertolt Brecht, Walter Benjamin, Theodor Adorno, Fredric Jameson, der. Ünsal Oskay, İstanbul: Eleştiri Yayınları.

Derrida ve postmodern sanat anlayışı, Lyotard Postmodern Durum ve "Postmoderni Tanımlamak".

Brecht, Bertolt. (2005). Tiyatro İçin Küçük Organon, çev. Ahmet Cemal, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları. ("Küçük Organon'a Ekler")

Benjamin, Walter (1992) Pasajlar, Çev. Ahmet Cemal, İstanbul: YKY.

Benjamin, Walter (2007) Estetize Edilmiş Yaşam, Sanat'tan Savaş ve Siyasete Alman Faşizminin Kuramları,Derleyen ve Sunan: Ünsal Oskay, İstanbul: Derin Yayınları.

Tarkovski, Andrey (2008) Mühürlenmiş Zaman, Die versiegelte Zeit, Çev. Füsun Ant, İstanbul: Agora Kitaplığı.

Eagleton, Terry. Estetiğin İdeolojisi, çev. Bülent Gözkan, Hakkı Hünler, Türker Armaner, Nur Ateş, Ayfer Dost, Engin Kılıç, Ela Akman, Neşe Nur Domaniç, Ayhan Çitil, Banu Kıroğlu, İstanbul: Doruk Yayımcılık.

1.Yüreğin Yasası: Shaftesbury, Hume, Burke / 2.Kant'ta İmgesel Olan /3. Schiller ve Hegemonya

4. İnsan Yapıtı Olarak Dünya: Fichte, Schelling, Hegel / 5. Arzunun Ölümü: Schopenhauer

6. Mutlak İroniler: Soren Kierkegaard /7. Marksist "Yüce" /8. Hakiki Yanılsamalar: Friedrich Nietzsche

9. Baba'nın Adı: Sigmund Freud / 10. Varlık'ın Politikası: Martin Heidegger

11.Marksist Haham: Walter Benjamin / 12. Auschwitz Sonrası  Sanat: Theodor Adorno /13.  Polis'ten Postmodernizme

ana sayfa

For English Click Here